برای نمونه در آرامستان کنونی اهواز که بهشتآباد نام دارد قیمت قبر مانند قیمت زمین و خانه در محل‌های گوناگون نوسان پیدا می‌کند. قبرهای واقع در قطعه‌های نزدیک به درورودی گاهی بین 12 تا 15 میلیون تومان هم خرید و فروش می‌شود و به این ترتیب پای گرانی و تورم به خانه‌های ابدی هم رسیده و خرید و فروش قبر به چنان تجارت پرسودی تبدیل شده است که به طمع افزایش قیمت آن برخی از قبر‌ها در قطعات مختلف بهشتآباد خالی نگه‌داشته می‌شوند، تا مشتری‌های بی‌جان و متمول از راه برسند و ساکنشان شوند.
قبری در یکی از قطعات خوب که دار و درخت داشته باشد می‌خواهم، قیمتش چقدر است؟
قطعه‌های یک، 2 و قطعه‌های مسقف که سرسبزند، قیمت‌شان یک میلیون و200 تا 2میلیون و 700 هزار تومان است.
یکی از اقوام نزدیکم که در اهواز به دنیا آمده است اصرار دارد که به‌صورت خانوادگی محلی را در بهشتآباد تهیه کند، قیمت این قبر‌ها چقدر است؟
قیمتش بالای 10 میلیون تومان است!
چطور می‌توانیم قبر پیش خرید کنیم؟
در تمامی قطعات رزرو قبر نداریم، باید حتما جنازه داشته باشید تا همانجا قبر به شما داده شود اما در برخی قطعات خانوادگی می‌توانید رزرو کنید که باید برای اطلاع از جزئیات بیشتر، حضوری مراجعه کنید.
این گفت‌وگوی کوتاه اما گویا، حاصل تماس تلفنی خبرنگار همشهری با واحد فروش قبر سازمان بهشت آباد اهواز به شماره 5596006- 0611 است که شنبه بیست و یکم اسفند سال گذشته، انجام شد. هرچند مسئولان بهشتآباد بارها تأکید کرده‌اند که هیچ قبری پیش‌فروش نمی‌شود، گفته‌های کارمندان واحد فروش قبر خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.
احتکار قبر
شاید برای شما هم این سوال مطرح شود که چطور می‌شود در بسیاری از قطعه‌های قدیمی بعد از گذشت این همه سال قبر خالی وجود داشته باشد، درحالی که مسئولان بارها از کمبود جا در آرامستان اهواز گلایه می‌کنند. آیا نگه‌داشتن تعدادی قبر خالی در بیشتر قطعات قدیمی برای این نیست که پس از گذشت چند سال به متقاضیان با قیمت بالاتری فروخته شود و آیا این کار جز احتکار قبر، معنی دیگری می‌تواند داشته باشد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها از 10 روز مانده به پایان سال 89 تا 20 فروردین امسال، بارها با آیت حمیدی، مدیرعامل سازمان بهشتآباد، تماس گرفتیم اما وی پاسخگو نبود با این حال رئیس هیأت مدیره سازمان بهشتآباد، کمبود قبر را تأیید می‌کند و می‌گوید: «با توجه به تقاضای بالا برای تدفین در این آرامستان با کمبود جا روبه‌رو هستیم.» علی رضا عالی پور می‌افزاید: «ظرفیت این قبرستان قدیمی با توجه به مساحت آن و نبود امکان گسترش به‌دلیل قرار‌گیری در میان مناطق مسکونی روبه اتمام است.»
عالی‌پور همچنین با تأیید وجود قبرهای خالی در قطعات قدیمی می‌گوید: «بسیاری از اشخاص تمایل دارند رفتگان خود را در محل‌های قدیمی دفن کنند که برای آنان نیز این امکان وجود دارد.» وی همچنین در باره پیش‌فروش قبر و انتشار خبری مبنی بر شکل گرفتن مافیای فروش قبر در اهواز می‌افزاید: «در بهشتآباد اهواز امکان فروش امانی قبر وجود دارد، اما چیزی به نام مافیای قبر نداریم. چرا که تمامی فروش‌های امانی را سازمان بهشت آباد زیر نظر شورای شهر و شهرداری انجام می‌دهد و اساسا چنین خبری کذب است.» عالی‌پور تصریح می‌کند: «پیش‌فروش قبر در اهواز به‌صورت امانی صورت می‌گیرد؛ فرض کنید قبری را حسن حسن‌زاده خریداری کرده است او نمی‌تواند این قبر را به شخص دیگری بفروشد یا واگذار کند، بلکه تنها برای خودش قابل استفاده است.»
از قیمت‌های مصوب تا نرخ‌های واقعی
نایب‌رئیس شورای شهر اهواز با تأکید بر اینکه قیمت قبور باید براساس مصوبه شورای شهر اعمال شود و افزایش قیمت، بدون تصویب شورا غیرقانونی است، درباره قیمت‌های کنونی قبر در بهشتآباد اهواز می‌گوید: «براساس مصوبه 28مرداد سال 86 شورای شهر اهواز با پیشنهاد شهرداری، قیمت قبور را تعیین کرد و با توجه به اینکه پس از این تاریخ لایحه دیگری در این زمینه به تصویب شورا نرسید، باید همان قیمت‌های مصوب اعمال شود.»
سیدمهدی آلبوشوکه می‌افزاید: «براساس مصوبه شورا، قبور واقع در قطعات یک تا 20 به قیمت 850هزار تومان، قبور قطعه 36به قیمت 750هزار تومان، قبور قطعه 24 به قیمت 650هزار تومان و قبور قطعه 32به قیمت 450 هزارتومان نرخ‌گذاری شده و لازم است که قبر‌ها به همین قیمت‌ها فروخته شوند.»
با این حال تماس تلفنی ما با واحد فروش قبر از یک سو و تماس‌های تصادفی دیگر ما با مردم از سوی دیگر، حاکی از آن است که در اسفند 89 کمترین قیمت قبر 600 هزارتومان بوده که این رقم تا 7میلیون تومان در قطعات بهتر بالا می‌رود. حسام گرشاسب، یکی از شهروندان اهوازی که به تازگی پدر خود را از دست داده است، می‌گوید:« بهمن ماه که برای خرید قبر به بهشتآباد مراجعه کردم با قیمت‌های گوناگونی روبه‌رو شدم، از قطعات قدیمی با قیمت‌های میلیونی گرفته تا سری دوم قبرهای گران که در قطعاتی که به در ورودی نزدیک‌تر است، قرار دارند.» گرشاسب می‌افزاید: «کمترین نرخ برای قبر نیز 600 هزار تومان تعیین شده بود.» نایب رئیس شورای شهر اهواز در این باره می‌گوید:« اینکه قیمت‌ها بالای چند میلیون رفته باشد را تأیید نمی‌کنم، اما براساس مراجعاتی که به شورای شهر می‌شود مشخص شده است که برخی قبور به قیمت یک‌میلیون‌و200 هزارتومان و کمی بیشتر به فروش می‌رسند.»
آلبوشوکه همچنین با بیان اینکه فقط شورای شهر وظیفه تعیین قیمت قبور را بر عهده دارد، تصریح می‌کند: «سازمان بهشتآباد اهواز قطعه 20 را به 2 قسمت الف و ب تقسیم کرده و قیمت‌های متفاوتی برای هرقسمت در نظر گرفته است.» وی می‌افزاید: «اگر قیمت قبور نیازمند تغییر است مسئولان سازمان بهشتآباد می‌توانند با مراجعه به شورای‌شهر و ارائه قیمت‌های پیشنهادی اقدام کنند، ولی متأسفانه این سازمان بدون اطلاع شورای شهر قیمت قبور را افزایش داده است.»
این عضو شورای شهر در حالی از تخلف در تعیین قیمت برای قبر سخن می‌گوید که عالی‌پور، رئیس هیأت مدیره سازمان بهشتآباد اصرار دارد قبری خارج از مصوبه نرخ‌های تعیین شده به فروش نرفته است و تمامی فعالیت‌های این سازمان زیر نظر شورای شهر صورت می‌گیرد. به گفته عالی‌پور، حتی قیمت کفن و دفن در اهواز از دیگر کلانشهر‌های ایران نیز ارزان‌تر است. اما در پی تماس‌های تلفنی خبرنگار همشهری با واحدهای فروش قبر در چند کلانشهر (به جز تهران) موردی که بتواند این ادعا را تأیید کند پیدا نشد، قبر در گلزار دارالرحمه شیراز 180هزار تومان، در بهشت رضا مشهد 400هزار تومان و در باغ رضا اصفهان که قبر‌ها تنها به‌صورت 2 طبقه به فروش می‌رسد، 603هزار تومان است. در شیراز خبری از پیش‌فروش قبر نیست، ولی در مشهد و اصفهان به‌ترتیب قبر‌ها بین 2 تا 6میلیون پیش‌فروش می‌شوند.
بازار کساد قبرستان جدید
عالی‌پور در میان صحبت‌های خود در پاسخ به اینکه آیا برای حل مشکل کمبود جا در گورستان‌های اهواز راه حلی اندیشیده شده است یا خیر؟ از آرامستانی به نام باغ فردوس که زیر نظر شهرداری اهواز فعالیت می‌کند، نام می‌برد و می‌گوید: «در سال 84 خارج از محدوده اهواز یعنی حدود 10 کیلومتری شهر، مکانی به نام باغ‌فردوس ساخته شد که جایگزین مناسبی برای آرامستان بهشتآباد است.»
حال باید دید آیا شهروندان اهواز باغ فردوس را جایگزین مناسبی برای بهشتآباد می‌دانند؟ در تماس تلفنی با 35 نفر از ساکنان اهواز که به‌طور تصادفی انتخاب شدند، مشخص می‌شود که از این جمع 24 نفر به‌دلیل دوری باغ فردوس از شهر و 8 نفر به‌دلیل نداشتن امکانات کافی حاضر به استفاده از این آرامستان نیستند و تنها 3 نفر به‌دلیل قیمت پایین، این آرامستان را به دیگر قبرستان‌های شهر اهواز ترجیح می‌دهند. به گفته رئیس هیأت مدیره بهشتآباد اهواز فاصله نسبتا زیاد این آرامستان از شهر به‌دلیل آینده نگری‌های شهرداری و سازمان محیط‌زیست است، چرا که این فاصله باعث خواهد شد تا بعدها حتی با گسترش اهواز نیز این آرامستان در شهر قرار نگیرد و فاصله خود را با بافت‌شهری حفظ کند.
کسب و کاری به نام قبر‌سازی
شهر اهواز آرامستان‌های زیادی دارد. یکی از این آرامستان‌ها که در بین مردم از طرفداران بیشتری برخوردار است بقعه علی ابن‌مهزیار نام دارد.
علی ابن مهزیار، از فقها، محدثان و دانشمندان معروف شیعه است که محضر امام رضا (ع)، امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام حسن عسکری(ع) را درک کرد و احکام دینی را نزد آن حضرات فرا گرفت. این عالم دینی همچنان نماینده ائمه(ع) در منطقه جنوب ایران، به‌ویژه اهواز به شمار می‌رفت. ارادتمندان این عالم شیعه در اهواز بسیار زیادند، از این‌رو اهوازی‌ها تمایل زیادی به وقف زمین‌های اطراف این بقعه و تدفین عزیزانشان در کنار این محل دارند. در این میان برخی از افراد سودجو نیز فرصت را غنیمت شمرده و برای خود از این طریق کار و کسبی به راه انداخته‌اند. کار تجارت قبر چنان در مرکز استان خوزستان بالا گرفته است که رئیس سابق شورای شهر اهواز چندی پیش رسما اعلام کرد که برخی اشخاص با شگردهای مختلف، زمین‌های اطراف حرم علی‌ابن‌مهزیار را خریداری می‌کنند و پس از تبدیل آنها به قبر، به قیمت گران به مردم می‌فروشند.
سید حمید حسن‌زاده، رکود ساخت‌و‌ساز در این منطقه را ناشی از همین دلال‌بازی سودجویان برشمرد و ادامه داد:« از ساکنان منطقه انتظار داریم مراقب افراد سودجو باشند و چنانچه قصد انجام کاری دارند حتما با اداره کل اوقاف هماهنگ کنند». سهیل کامدی، یکی از شهروندان اهوازی درباره قیمت قبور در بقعه علی ابن مهزیار می‌گوید: «قیمت قبر در این محل سرسام‌آور است به‌طوری‌که ارزان‌ترین قبر این محوطه نزدیک به 24 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود». کامدی ارادات مردم، قرار گرفتن این محل در شهر، امکانات جانبی و رسیدگی کافی را از دلایل گرانی این قبر‌ها عنوان می‌کند.
